İnternette başkaları tarafından takip edilebilir miyim?
Temel olarak tüm internet trafiği, zarfsız bir kartpostalın postacı tarafından kolayca okunabilmesi gibidir. İnternet trafiği, sunuculara erişimi olan herkes tarafından takip edilebilir. Bu kapsamda hangi IP (İnternet Protokolü) numaralı bilgisayarın ne zaman hangi siteleri ziyaret ettiği ve bu esnada girilen her türlü bilgi ve bırakılan iz görülebilir.
Bir siteye girildiğinde, bilgisayar bir bakıma sitenin sunucusuna kendini tanıtır. Bu esnada sunucuya çok sayıda bilgi gider: IP numarası, tarayıcı adı, ekran çözünürlüğü, pencere boyutu, dil, zaman ve eğer açıksa konum bilgisi. Bu sayede her bir kullanıcının dijital parmak izi oluşturulur. Böylece bir kullanıcı, IP adresi olmadan dahi ilgili web sunucusu tarafından yüzde 98 tanınabilir hale gelir.
Erişim engeli olan sitelere nasıl girebilirim?
VPN, DNS, TOR, Psiphon… Erişim engelini aşmanın çok sayıda yolu var. Ancak bunların kimi deneyimli bir bilgisayar kullanıcısı tarafından yapılabileceği gibi bazı yöntemler ise özel yazılımlar gerektiriyor.
VPN nedir?
Bir rejim, kriz anında interneti sansürlediğinde buna karşı ilk başvurulan yöntem, aynı zamanda en hızlı ve basit çözüm olan sanal özel ağlardır (VPN).
"Virtual Private Network" şeklindeki İngilizce ifadenin kısaltması olan VPN'ler, aslında farklı konumlardaki şirketlerin "intranet" adı verilen dahili ağlarını, internetteki şifreli kanallar aracılığıyla birbirine bağlayabilmeleri için geliştirildi. Ancak özgür olmayan bir devlet ağındaki özel bir bilgisayarı, ücretsiz bir internet sunucusuna bağlayarak, bu sansürü aşmak için de yine aynı yöntem kullanılabilir.
Günümüzde hayli yaygın olan VPN'ler herkes tarafından kolayca kullanılabiliyor. Bunun için yazılım uzmanı ya da bilgisayar kurdu olmak gerekmiyor. Zira ilgili programlara ücretsiz olarak kolayca ulaşmak mümkün. Hatta çoğu kez sanal özel ağ hizmeti veren bir web sitesine girip, yasaklı içeriklere erişim için bilgisayar ya da mobil cihazın internet tarayıcısı yerine, söz konusu sitedeki tarayıcıyı kullanmak da yeterli oluyor. Ancak bu yöntem, başta güvenlik olmak üzere pek çok riski de beraberinde getiriyor.
DNS ayarı nasıl değiştirilir?
Erişim engeline karşı en sık başvurulan yöntemlerden birisi de DNS ayarlarını değiştirmektir. En basit haliyle internetin telefon rehberi olarak tanımlayabileceğimiz DNS, İngilizce "Domain Name System" (Alan İsimlendirme Sistemi) ifadesinin kısaltılmış halidir. Her internet sitesinin barındığı bir sunucu ve bu sunucunun IP adresi vardır. Bu IP adreslerini girmeden doğrudan alan adı üzerinden internet sitesine ulaşmayı sağlayan sisteme DNS adı veriliyor.
Bazı durumlarda, internet bağlantı ayarları üzerinden DNS değerini değiştirmekle, yasaklı sitelere erişim mümkün olabiliyor. DNS değiştirme işlemi Windows, Mac, iOS ve Android'de kolayca yapılabiliyor. Ancak her işletim sisteminde farklı şekilde yapılıyor olması, tek tip bir tarif vermemizi engelliyor.
Tavsiye: Güvendiğiniz herhangi bir internet arama moturuna "DNS değiştirme" veya "DNS nasıl değiştirilir?" yazın ve çıkan sonuçlar içinde sisteminize ve cihazınıza uygun tarifi bularak, belirtilen adımları sırayla uygulayın.
Girmeniz gereken yeni DNS değeri, söz konusu tariflerde de genelde belirtilir. Günümüzde kullanılan en popüler DNS adresleri şöyle:
· Google Public DNS: 8.8.8.8 – 8.8.4.4
· CleanBrowsing: 185.228.168.9 – 185.228.169.9
· Cloudflare: 1.1.1.1 – 1.0.0.1
· AdGuard: 176.103.130.130 – 176.103.130.131
· OpenDNS: 208.67.222.222 – 208.67.220.220
· Quad9: 9.9.9.9 – 149.112.112.112
TOR nedir?
Elbette hiçbir verinin toplanmaması daha iyidir. Bir VPN sağlayıcısı bana bunu vaat ederse, ona güvenmem gerekir. Bununla birlikte herhangi bir veri toplayamayan bir sistem elbette daha da güvenlidir.
İşte TOR buna bir örnek. Adını "The Onion Router" şeklindeki İngilizce ifadenin kısaltmasından alan TOR, "Soğan Yönlendirmesi" anlamına gelmektedir. Sanal alemde kimliğinizi gizleyerek ve iz bırakmadan gezinmenizi sağlar. En kısa yoldan sunucuya doğrudan bağlanmak yerine "TOR düğümleri atarak" dolambaçlı yollardan web bağlantısı gerçekleşir.
Bu TOR düğümlerinin her biri, tarayıcı davranışımızın üzerine kendi şifreleme katmanını yerleştirir. Böylece diğer TOR düğümleri için de görünmez hale gelir. Bu sayede güvenli ve anonim bir sörf imkanına kavuşulmuş olur.
Buradaki en önemli nokta, bu soğan katmanlarından hiçbirinin kimliğimi ve hedefimi aynı anda bilmemesidir. Hangi web sitelerini ne zaman ve ne sıklıkla aradığım veya hangi adreslere girdiğim hiçbir yere kaydedilemez. Çünkü bu bilgiler aslında sistemde mevcut değildir ve her şey de en baştan itibaren buna göre tasarlanmıştır. Bu "Privacy by Design" yani "Tasarımdan itibaren gizlilik" olarak adlandırılır.
TOR, esas olarak çok sayıda gönüllünün yürüttüğü, kâr amacı gütmeyen bir projedir. Kullanıcılar için ücretsizdir. Ancak bu kadar çok mahremiyetin, hız ve rahatlık açısından bir bedeli de var: İnternet bağlantısı bazen kopuyor, yavaşlıyor ya da sayfalar donuyor. Yani TOR kullananlar, internette gezinirken alışkın oldukları hız ve konfordan kısmen feragat etmek zorunda.
TOR tarayıcısına nasıl ulaşabilirim?
TOR tarayıcısını www.torproject.org/de/download adresinden indirebilirsiniz.
TOR ile tüm web sitelerine erişebilir miyim?
Soğan hizmetleri olarak adlandırılan özel TOR web siteleri vardır. Böyle bir hizmet örneğin Deutsche Welle tarafından da sağlanmaktadır. DW'nin içeriklerine TOR üzerinden ulaşmak için tarayıcıya şu bağlantıyı kopyalayın: www.dwnewsgngmhlplxy6o2twtfgjnrnjxbegbwqx6wnotdhkzt562tszfid.onion.
Birçok büyük haber portalı ve sitenin TOR versiyonları da mevcut olup, bu hizmetler genelde çok güvenlidir. Ancak özel bir TOR adresine gerek olmadan diğer tüm normal web sitelerine de TOR tarayıcısıyla erişim de mümkün. www ile başlayan herhangi bir adrese gittiğinizde, ziyaret edilen web sitesinin operatörü, IP adresinizi veya tarayıcı özelliklerinizi tanıyamaz. Zira TOR, tüm bu bilgileri bastırır.
TOR kullanıcısı olarak yakalanma riskim var mı?
TOR ile kuracağınız "Bridge" yani bağlantı köprüsüne kadarki web trafiğiniz belirgindir ve bu nedenle tanımlanabilir. Resmî makamlar, TOR bağlantınızı koparabilir ya da TOR köprülerine erişiminizi engelleyebilir. Ama TOR içindeki faaliyetlerinizi tespit edemez. Tabii yetkililerin, TOR bağlantısı kullandığından şüphe ettiği kullanıcıyı araştırması ya da gözlemlemesi de her zaman mümkün.
Darknet ile TOR aynı mı?
Darknet, TOR protokolünü kullanır. Ancak TOR kullanan herkes Darknet'e dahil değildir. Facebook, New York Times, BBC ve Deutsche Welle de TOR kullanıyor.
Bu nedenle TOR yasa dışı faaliyetler için bir mecra değil, alternatif erişim hizmeti vermek için meşru bir mazereti olanları anonimleştirmeye hizmet eden bir protokoldür. Darknet ise adı üzerinde "karanlık" bir ağdır ve yasa dışı faaliyetler için uygun bir zemin sunmaktadır.
Psiphon nedir?
Psiphon, Proxy sunucuları ve VPN teknolojileri kullanarak sansürden kaçınma mekanizmaları sunan çeşitli cep telefonu uygulamaları ve bilgisayar programları geliştiriyor. DW de Psiphon'un teknolojileriyle kullanıcılarına internet sansürünü aşmaları için çeşitli olanaklar sunuyor.
Psiphon yazılımı, 2020'den beri DW'nin iOS ve Android uygulamalarına entegre edildi. DW, içeriğini böylece sınırlı internet erişimi olan ülkelerde kullanıma sunabiliyor. DW'nin engellendiği ülkelerdeki kullanıcılar, birkaç tıklama ile Proxy ayarını etkinleştirerek DW içeriğine erişebiliyor.
Bunun için DW uygulamasının sol üst köşesindeki menü düğmesine, sonra "Proxy"ye, ardından da "Proxy'yi Etkinleştir"e tıklamak gerekiyor.
Ancak lütfen Proxy'nin uygulamanın yükleme hızını etkileyebilecek çeşitli teknolojiler kullandığını ve Proxy kullanımının bazı ülkelerde yasaları ihlal edebileceğini unutmayın. DW uygulaması Apple App Store (iOS) veya Google Play Store'dan (Android) indirilebilir.
Psiphon'a nasıl ulaşabilirim?
Psiphon, farklı vekil sunuculardan oluşan bir ağ kullanarak çalışan ve serbest bilgiye erişim için sansürü aşmanıza yardımcı olan başka bir araçtır. Psiphon'u kullanmak istiyorsanız, [email protected] e-posta adresi üzerinden DW ile doğrudan iletişime geçin.
Psiphon'u DW aracılığıyla kullanıyorsanız, önce DW'nin web sitesine yönlendirileceksiniz. Oradan başka bir web sitesine devam edebilirsiniz.
Güvenli mesajlaşma hizmetleri de var mı?
Birçok kişi Facebook'a ait mesajlaşma servisi WhatsApp gibi anlık mesajlaşma hizmetlerini kullanıyor. Ancak bu hizmet, kullanıcılarının telefon rehberlerini okuduğu ve veri güvenliğine dair şüpheler nedeniyle hayli itibar kaybetti. Veri ve iletişim güvenliğine önem veren ciddi bir kitle artık "Signal" adlı ücretsiz uygulamayı tercih ediyor.
Benzer diğer hizmetlerin aksine Signal, açık kaynak kodu kullanıyor ve bu nedenle bilişim güvenliği uzmanları, gerçekten güvenli olup olmadığını her zaman kontrol edebiliyor.
Gizliliğe önem veren arama motorları var mı?
Evet, Google veya Bing'in aksine kullanıcılarının IP adreslerini toplamayan, saklamayan ve işlemeyen arama motorları var. Üstelik sinir bozucu reklamlar da yok. Bu arama motorları arasında DuckDuckGo veya Startpage en popüler olanları.
Tarayıcı eklentileri güvenliği artırır mı?
İnternette gezintiyi daha güvenli hale getirmek için, çerezleri, "tracker" diye tabir edilen izleyicileri veya Java gibi komut dosyalarını engelleyen tarayıcı eklentileri de (Browser Addons) kullanılabilir. Bunlara örnek olarak uBlock Origin veya Privacy Badger verilebilir. Tarayıcı ayarları aracılığıyla yüklenirler. (Fabian Schmidt © Deutsche Welle Türkçe )
